Duizelingwekkende cijfers: op de winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin (Texas) is bekendgemaakt dat er "minstens" honderd miljard planeten zijn in de melkweg waar ook ons zonnestelsel deel van uitmaakt.

En volgens de sterrenkundigen zijn er daar minstens tien miljard bewoonbaar van voor de mens. De schattingen van het aantal melkwegstelsels in ons heelal lopen van 100 tot 200 miljard, een Duits team astronomen rekende met een supercomputer uit dat het er zelfs 500 miljard kunnen zijn. Daarvan kunnen we er nu ongeveer 3.000 ook echt zien met ruimtetelescopen.

Vanop aarde is dat een heel ander verhaal: we kunnen in het beste geval, met behulp van hulpmiddelen, ongeveer 8.500 sterren zien. Bij ideale omstandigheden en op de ideale plaats (de woestijn bijvoorbeeld) kan een ongetrainde kijker hooguit 2.500 sterren zien.

Topje van ijsberg
De ongeveer 700 exoplaneten die de afgelopen jaren zijn ontdekt, onder andere met de Kepler-ruimtetelescoop, vormen slechts een piepklein topje van een reusachtige ijsberg. Het exoplanetennieuws is bijna niet bij te houden. De ene ontdekking is nog niet gepubliceerd, of de volgende wordt alweer gedaan.

Dubbelsterplaneten: ze bestaan en zijn geen uitzondering
In Austin is ook de ontdekking bekend gemaakt van twee nieuwe planeten die een baan beschrijven rond een dubbelster. Daaruit blijkt dat de dubbelsterplaneet Kepler-16b, die een paar maanden geleden werd gevonden, geen uitzondering is. Dubbelsterplaneten vormen een compleet nieuwe klasse, met uitzonderlijke eigenschappen. We kunnen ons dubbelsterplaneten moeilijk voorstellen. Het beste voorbeeld is er één uit de cinéma: de planeet Tatooine - de geboortewereld van Luke Skywalker uit Star Wars.

Volgens astrofysici zouden er in het dubbelstersysteem in principe twee leefbare zones kunnen zijn - gebieden waar planeten een zodanige temperatuur kunnen hebben dat er vloeibaar water kan bestaan én een stabiele baan kunnen volgen.

Bij een andere ster is een begeleider gevonden met een ringenstelsel dat een beetje doet denken aan dat van Saturnus, hoewel nog onduidelijk is of het wel om een planeet gaat. De vondst doet in ieder geval vermoeden dat het een kwestie van tijd is voordat er ook 'exo-ringen' en 'exo-manen' worden ontdekt.

Tweelingzusje
Ook spectaculair: de vondst van drie planeten rond een rode dwergster (KOI-961) die stuk voor stuk kleiner zijn dan de aarde. De buitenste is nauwelijks groter dan Mars. Ze zijn te heet om bewoonbaar te zijn, maar de boodschap is duidelijk: de ontdekking van een tweelingzusje van de aarde staat voor de deur.

Honderd miljard
En die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel? Dat is een statistisch resultaat, gebaseerd op de toevallige ontdekking van drie planeten met behulp van de microlens-techniek. Daarbij verraadt een exoplaneet zijn bestaan door met zijn zwaartekracht het licht van een verre achtergrondster te versterken.

Als je in een klein stukje wei duizend keer in de grond prikt en daarbij drie regenwormen tegenkomt, kun je ook uitrekenen hoeveel wormen er in alle weilanden van Vlaanderen leven. Op een vergelijkbare manier komen sterrenkundigen uit op die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel.

De meeste van de ongeveer 700 tot nu gevonden exoplaneten lieten zich verschalken door het effect van de zwaartekrachtsinvloed van de planeet op de moederster te detecteren of door de planeet te betrappen op het moment dat zij voor haar ster langs beweegt en deze gedeeltelijk verduistert. Zo doken vooral planeten opdie ofwel zwaar zijn ofwel op kleine afstand om hun ster cirkelen (of allebei). Veel planeten vielen aldus uit de boot.

Met "gravitationele microlensing" - waarbij gebruik wordt gemaakt van het feit dat het zwaartekrachtsveld van een ster als een soort lens fungeert die het licht van een achtergrondster kan versterken - zijn planeten van sterk uiteenlopende massa's en ook op grotere afstanden van hun ster op te sporen.

Veel superaardes
Volgens Arnaud Cassan van het Instituut voor Astrofysica in Parijs toonde het onderzoek aan dat er in ons Melkwegstelsel meer planeten zijn dan sterren: 1,6 planeet bij elke ster. Ook blijkt dat lichtere planeten, zoals de superaardes of de koele Neptunussen, talrijker zijn dan zwaardere.
(belga)